We kunnen er vandaag niet omheen. Politiek Den Haag is door de kiezer op 22 november flink opgeschud. De kiezer heeft een duidelijk signaal gegeven en de verhoudingen in Den Haag liggen echt anders. Wat de consequenties voor provincies en gemeenten zijn, moet de komende maanden blijken.
Het verschil is ook zichtbaar door het grote aantal kopstukken dat de Haagse arena verlaat. Van Kees van der Staaij tot aan Lilian Marijnissen. Zolang er geen nieuw kabinet is, kan Nederland nog wel even van Mark Rutte genieten. Ook in de VVD namen we afscheid van diverse Kamerleden, zoals de gedreven volksvertegenwoordiger Daniël Koerhuis, van de rake slogans ‘bouwen, bouwen, bouwen’ en ‘rijden, rijden, rijden’. Ik kom er straks nog uitgebreider op terug.
We spreken hier in deze zaal niet over de wereldpolitiek of over de Haagse politiek, dus ik ga weer snel over naar Utrecht. Vlak voor de zomer sloten wij met GroenLinks, D66, CDA en PvdA een akkoord. Dit akkoord vertalen we vandaag in een strategische college agenda en een begrotingswijziging. Zoals verzocht in motie 38 “Aan de slag gaan we samen” die met brede steun is aangenomen.
De VVD wil vandaag nog een aantal accenten en aandachtspunten die we onze collega’s en het college mee willen geven voor de uitvoering ervan. Ik loop de verschillende begrotingsprogramma’s langs.
Programma 1 Ruimtelijke Ontwikkeling: in het coalitieakkoord hebben we afgesproken de Omgevingsvisie te gaan actualiseren en te kijken waar meer flexibiliteit mogelijk is. Wat ons betreft geldt daarbij bouwen, bouwen, bouwen. En dan vooral voor de grote woningbouwopgave. De wooncrisis moeten we oplossen, we stellen 20 miljoen beschikbaar voor versnelling van de woningbouw en sluiten deals met het Rijk om elk jaar 10.000 nieuwe woningen te bouwen. Met een goede mix van betaalbaar en vrije sector. Ook locaties zoals Rijnenburg, Houten-Oost, Oude Tempel en het Hessingterrein moeten snel bebouwd worden. Alle mogelijkheden zijn nodig. Ideeën vanuit de bouwsector, zoals straatje erbij, moeten ruimhartig omarmd worden. Uit een inventarisatie van de sector blijkt dat er mogelijkheden zijn voor veel nieuwe woningen. De VVD wil geen enkele kans laten lopen. We willen met onze collega’s een open gesprek voeren over de extra ruimte die er is. We willen dat doen aan de hand van de vier scenario’s van het planbureau voor de leefomgeving heeft gemaakt. Edgar Peer dient daarover een motie in.
Programma 2 Landelijk gebied. Het coalitieakkoord is op dit onderwerp stevig. Goed om te lezen. We vragen nog wel aandacht voor de bestrijding van invasieve exoten. Ook de landbouwcoaches doen belangrijk werk om agrarische ondernemers te helpen bij een nieuwe toekomst voor hun bedrijf. De VVD vraagt nogmaals aandacht voor brandveiligheid in de bossen. Met droogte wordt het risico op grote natuurbranden steeds groter. Daar willen we niet op wachten. Juliëtte van Gilse gaat hier de komende maanden een initiatiefvoorstel voor schrijven. Zodat we de veiligheid van onze inwoners en ook de dieren in het bos goed waarborgen.
Programma 3 Bodem, water en milieu. De VVD vraagt al jaren aandacht voor de Kaderrichtlijn Water. De tijd begint écht te dringen, we benadrukken hier nogmaals de urgentie. Ons valt op dat we als Provinciale Staten nog geen ontmoeting hebben gehad met onze collega’s uit de waterschappen. Wij pleiten er voor de contacten met de waterschappen ook op het niveau van de volksvertegenwoordigingen te versterken. Water is de bron van leven, maar ook van vreugde. Op voorspraak van de VVD gaat de provincie extra aandacht geven aan zwemwater.
Programma 4 Energietransitie. Onze inwoners en bedrijven verwachten van de overheid dat zij voorwaarden schept voor stabiele, betrouwbare en betaalbare energie. Netcongestie wordt een steeds groter probleem. De komende tijd moet er veel geïnvesteerd worden om dit probleem op te lossen. De coalitie stelt € 50 miljoen beschikbaar die zoveel mogelijk revolverend wordt ingezet. De VVD verwacht dat de energievisie hiervoor goede kaders en oplossingen gaat bieden voor netcongestie: kabels, kabels, kabels.
Programma 5 bereikbaarheid en programma 6 Openbaar vervoer. De VVD is trots dat deze coalitie extra gaat investeren in mobiliteit. Bereikbaarheid is essentieel voor woningbouw en economie, en we investeren ook in veiligheid. Deze coalitie vergeet de auto beslist niet, voor veel mensen onmisbaar voor werk, winkelen of familiebezoek. Maar ook wandelen, de fiets, en OV groeien in belang en worden steeds vaker gecombineerd met elkaar en de auto. We zijn tevreden met de evenwichtige manier waarop de coalitie oog heeft voor auto, fiets, en OV. De inwoners kiezen dus in vrijheid hoe ze het best van A naar B kunnen, maar binnen onze fractie blijkt het devies toch vooral … fietsen, fietsen, fietsen.
Programma 7 Cultuur, erfgoed, recreatie en tourisme. Wij zijn blij met de extra middelen en hopen dat de mogelijkheden ook benut worden om touristisch ondernemerschap in het landelijk gebied een zetje te geven, zodat agrarische ondernemers óók het beleg op de boterham kunnen verdienen.
Kunnen lezen is cruciaal om maatschappelijk mee te kunnen doen. Helaas hoorden we afgelopen week dat de leesvaardigheid van de Nederlandse jongeren achteruit holt. Goede reden om nogmaals het college aan te sporen werk te maken van aanpak van laaggeletterdheid, samen met de provinciale bibliotheekcentrale en de lokale bibliotheken.
Programma 8 Economie. Dat is de kurk waarop alles drijft. Een onderwerp dat naar ons idee veel te weinig aandacht én veel te weinig waardering krijgt in deze Statenzaal. De recente behoefteraming bedrijven laat een grote vraag naar extra bedrijfsterreinen zien. Een vraag die nog wordt aangejaagd door onze eigen ambities voor een circulaire economie. Bedrijven die passen bij de duurzame ambities zijn ook ruimte-intensief. Denken dat die vraag opgelost kan worden met verdichting alleen, is een utopie. De provincie moet dan ook boter bij de vis doen en gaan leveren. Ruimte maken voor regionale en lokale bedrijven is cruciaal. Ook voor de maakindustrie. De VVD zegt werken, werken, werken.
Programma 9 Bestuur. Er wordt veel gesproken over bestuurscultuur. Hier en elders in het land. De VVD vindt dat we met Provinciale Staten minder tijd in dit huis moeten doorbrengen en meer naar buiten moeten. We kijken daarom reikhalzend uit naar de voorstellen van de werkgroep stranddagen. Ook van GS verwachten we dat ze de provincie in trekken. Niet om het eigen beleid te “verkopen”, maar vooral om te horen wat inwoners en ondernemers bezig houdt. Het motto is luisteren, luisteren, luisteren.
Dan de opgave om statushouders te huisvesten. Gemeenten krijgen weer een hogere taakstelling. Samen met de gemeenten heeft de provincie een bod uitgebracht om het vraagstuk rondom asielinstroom, opvang en huisvesting integraal op te pakken. Hierin zat ook een verzoek om ondersteuning in diverse vormen. Het Rijk heeft tot 3 maal toe niet of nauwelijks gereageerd op dit bod. De VVD vindt dat de provincie en de 26 gemeenten hun verantwoordelijkheid moeten nemen bij het oplossen van dit grote landelijk probleem. Maar daar zit wel een wederkerigheid in. Dat kan alleen als Den Haag ook over de brug komt, met steun en middelen. Met creatieve oplossingen, met middelen die het mogelijk maakt om mensen ook te integreren. Maar ook met effectieve maatregelen om instroom te beperken. Totdat Den Haag die handschoen oppakt, vindt de VVD dat er geen gemeenten onder verscherpt toezicht gesteld kunnen worden.
We vragen de gedeputeerde tegelijkertijd om veel steviger naar de gesprekken in Den Haag te gaan. De collega-gedeputeerde uit Gelderland ging hem voor en schreef een brief naar het kabinet. Daarin gaf hij aan dat voor sommigen gemeenten de grens bereikt is. Wat ons betreft doet Utrecht dat ook. Wil de gedeputeerde dat toezeggen?
Tot slot:
De VVD vindt dat er een evenwichtig coalitieakkoord ligt, waar de diverse geluiden en stromingen uit deze zaal in terug komen. We kunnen het daarbij niet laten. We moeten de komende jaren met alle fracties in deze zaal in gesprek blijven. Dat vraagt van ons als coalitiefracties een luisterend oor voor de andere fracties en van GS dat de Staten vroegtijdig worden betrokken en dat er voorstellen worden voorgelegd die de dilemma’s en keuzes goed in beeld brengen. We besturen deze provincie immers met 49 Statenleden. De VVD kijkt enorm uit naar de samenwerking met u allen en wenst het “team GS” veel succes bij de uitwerking van het akkoord! Het motto is samenwerken, samenwerken, samenwerken.